Plannen voor spreidingswet bekend: tekorten blijven, Westland 'doet niet mee' (2024)

DEN HAAG - De spreidingswet is een half jaar geleden van kracht gegaan, maar er is nog maar weinig zicht op dat er volgend jaar in juli ook echt voldoende opvangplekken zijn in de regio. Uit het concept-opvangplan van de Haagse regio blijkt dat de gemeenten het niet lijken te halen. Ondertussen heeft de gemeente Westland de andere gemeenten laten weten niet deel te nemen aan het plan.

De conclusie van het concept-opvangplan is dat de regio Haaglanden tot nu toe 'minder opvangplaatsen realiseert dan de optelsom van de opgaven van alle onderliggende gemeenten'. Kortom, de plannen die er nu liggen, zijn onvoldoende.

Dat komt onder meer doordat de gemeente Westland dus voor haar deel (702 asielzoekers) weinig thuis geeft. De gemeente heeft 'vooralsnog aangegeven geen deel te nemen aan het regionaal opvangplan'. De gemeente wil namelijk meer tijd om te komen tot een 'passend bestuurlijk standpunt' over de opvang van asielzoekers.

Ondertussen hebben andere regio's nog geen conceptplannen. 'Dat is nu ook nog niet vereist, dit wordt verder opgepakt na het zomerreces', zegt een woordvoerder van de regio's Holland Rijnland (Leiden e.o., de Duin- en Bollenstreek en Alphen aan den Rijn) en Midden-Holland (Gouda, Waddinxveen, Zuidplas).

Er is vrees dat het een stuk moeilijker wordt om voor nieuwe opvanglocaties te zorgen dan vooraf was bedacht door de landelijke overheid. Dat komt bijvoorbeeld door personeelstekorten in het onderwijs en de zorg, terwijl dat wel nodig is bij de opvanglocaties.

Maar wat zijn dan andere problemen bij het realiseren van die nieuwe asielzoekerscentra? De gemeenten laten optekenen dat de spreidingswet 'op geen enkele manier rekening houdt met de woningnood en andere noodzakelijke procedures voor het krijgen van vergunningen, aanbestedingen en samenwerkingen met aannemers en vastgoedeigenaren'.

Kortom, het duurt doorgaans een stuk langer dan een jaar voordat er een opvanglocatie staat die langer dan vijf jaar beschikbaar is en aan alle voorwaarden van het COA voldoet. Daarnaast zijn er vaak vanuit bewoners zorgen over de veiligheid onder de bewoners, wanneer opvanglocaties worden geopperd.

'Maar in de praktijk blijkt dat mee te vallen', valt te lezen in de conceptplannen. 'In de regio Haaglanden zijn er weinig incidenten geweest rondom locaties waar asielzoekers of Oekraïners worden opgevangen.'

Ook vinden de gemeenten dat zaken rond de financiering van die opvangplekken moet worden opgeklaard. 'Alle regelingen zijn gericht op ondersteuning voor gemeenten op korte termijn en voorzien (nog) niet in financiering van locaties op de lange termijn.'

Een ander probleem is dat de gemeenten door het ruimtegebrek lager inzetten wat de aantallen betreft. Zo lijkt het erop dat Den Haag uitkomt op 560 opvangplekken, terwijl daar 2514 vluchtelingen moeten worden opgevangen. De hoop van de gemeente is dat de locatie aan de Regulusweg kan worden verlengd en uitgebreid, maar dan moet het Rijksvastgoedbedrijf daar wel mee akkoord gaan.

Ook Leidschendam-Voorburg heeft tot nu toe geen locaties beschikbaar en doet nog onderzoek, wel vangt die gemeente 80 jongere asielzoekers op. De voorkeur is om gebruik te maken van meerdere, kleinschalige locaties.

Daarnaast zet Pijnacker-Nootdorp in op een aantal dat lager is dan de opgave die de gemeente heeft: daar moeten 150 tot 300 asielzoekers worden opgevangen, maar ook daar is nog geen locatie voor.

De oplossingen liggen volgens het conceptplan daarom in 'multifunctionele locaties', zoals de tijdelijke invulling van het oude HagaZiekenhuis aan de Sportlaan in Den Haag. Of bijvoorbeeld in flexwoningen die de gemeente Rijswijk al heeft staan en waar Midden-Delfland mee bezig is om neer te zetten.

'De flexwoningen zijn kleine woningen die verplaatsbaar, stapelbaar, schakelbaar of splitsbaar zijn', valt te lezen in de plannen. 'Deze woningen kunnen in relatief korte termijn worden gebouwd en het tijdelijke karakter maakt het een aantrekkelijke en slimme vorm van bouwen.'

Rijswijk kijkt bijvoorbeeld naar het huidige complex met flexwoningen aan de Lange Kleiweg (waar ooit een azc stond). Die gemeente wil 350 vluchtelingen opvangen. Ook Zoetermeer wil de huidige noodopvang - met 630 vluchtelingen - in de PI doorzetten en is daarover in overleg met het Rijksvastgoedbedrijf.

De enige gemeente die in elk geval al ruimschoots voldoet aan de opgave, is Wassenaar. Daar worden in Duinrell nog altijd 930 asielzoekers opgevangen, ook de komende jaren lijkt het erop dat die plek daar ingevuld zal blijven. Desondanks lijkt het erop dat de regio het niet gaat redden om in totaal ruim 5000 mensen een bed te bieden.

Maar wat als het allemaal niet lukt om vóór november met asielplannen te komen? Dan treedt er een 'escalatieladder' in werking. Het aantal dat over blijft, wordt dan in januari verdeeld over de gemeenten uit de regio. In dat besluit houdt de commissaris van de Koning rekening met de geleverde aantallen in de gemeenten die wel iets doen.

Als het echt nodig is en het dan nog niet lukt, dan kan er toezicht vanuit de overheid worden toegepast. Met als uiteinde het stukje bestuurlijke dwang dat in de spreidingswet geregeld staat. Na de zomer is er in elk geval meer duidelijk: dan beslissen de gemeenteraden definitief over opvanglocaties.

Radio West